बारकोड रीडर म्हणजे काय? त्याचे प्रकार, कार्ये? | What is Bar code reader in Marathi
What is Bar code reader in Marathi: मित्रांनो आज मी तुम्हाला कॉम्प्युटरच्या इनपुट डिव्हाइस बारकोड बद्दल सविस्तर माहिती सांगणार आहे. तुम्ही कधी ना कधी मॉलमध्ये किव्हा D-Mart ला गेलाच असेल आणि जेव्हा तुम्ही खरेदीनंतर बिल भरता, तेव्हा तुम्ही पाहिले असेल की कॅशियरकडे एक उपकरण असते, जे तो सामानाच्या बारकोडवर फिरवतो आणि पटकन आपण घेतलेल्या सर्व वस्तूंचे बिल बनवतो.
पण त्या उपकरणाला काय म्हणतात माहीत आहे का? तर मित्रांनो त्या उपकरणाला बारकोड रीडर असे म्हणतात. ती वस्तूंच्या वरील बारकोडमधून सर्व माहिती गोळा करून संगणकावर पाठवते.
आजच्या लेखात मी तुम्हाला बारकोड रीडर म्हणजे काय, बारकोड रीडरचे किती प्रकार आहेत? बारकोड रीडर कसे कार्य करते? बारकोड रीडरचा वापर , बारकोड रीडरचे फायदे आणि तोटे याबद्दल सर्व माहिती सांगणार आहे. जेणेकरून तुम्हाला बारकोड रीडरची योग्य माहिती मिळेल.
बारकोड रीडर काय आहे । What is barcode reader in Marathi
बारकोड रीडर हे संगणकाचे असे इनपुट उपकरण आहे जे एखादी वस्तू, साहित्य किंवा पुस्तकात लिहिलेला बार कोड स्कॅन करते आणि वाचते. हे एक प्रकारचे स्कॅनर उपकरण आहे . बारकोडमध्ये एखाद्या वस्तूची किंमत, Expiry Date, उत्पादन तारीख, उत्पादन क्रमांक इत्यादी माहिती असते .
बारकोडमध्ये अनेक प्रकारच्या पातळ-जाड रेषा आहेत, ज्यामध्ये उत्पादनांचे तपशील लपलेले असतात. जेव्हा ते बारकोड रीडर (BCR) च्या मदतीने स्कॅन केले जाते, तेव्हा बारकोड रीडर संगणकाच्या स्क्रीनवर आउटपुट प्रदर्शित करतो
बारकोड रीडरचा इतिहास । Barcode History in Marathi
बारकोड रीडरचा शोध 1971 मध्ये IBM कर्मचारी जॉर्ज जे लॉरर यांनी लावला होता. तो एक आयताकृती बारकोड होता. सुपरमार्केटमधील chewing gum पॅकेटचे बारकोड स्कॅन करण्यासाठी हे 1974 मध्ये प्रथम वापरले गेले.
बारकोड रीडरचे प्रकार । Type of Barcode reader in Marathi
बारकोड रीडरचे वैशिष्ट्ये आणि तंत्रज्ञानावर आधारित बारकोड रीडरचे मुख्यतः 5 प्रकार आहेत
1 – लेसर स्कॅनर(Laser Scanner)
लेझर स्कॅनर प्रकाश स्रोत म्हणून लेसर बीम वापरतात. त्यांच्याशी एकतर आरसा जोडलेला असतो किंवा फिरणारा प्रिझम असतो जो बारकोडमध्ये इकडे तिकडे लेसर बीम स्कॅन करतो.
2 – चार्ज कपल डिव्हाइस (CCD Reader)
CCD Reader शेकडो प्रकाश संवेदकांची मालिका वापरतात. पंक्तीमधील प्रत्येक सेन्सरवर व्होल्टेज अनुक्रमे मोजले जाते. बारकोड वाचण्यासाठी तो बारकोडजवळ ठेवावा लागतो. या प्रकारचे बारकोड वाचक फक्त तेच बारकोड वाचू शकतात जे त्यांच्या चेहऱ्याच्या आकाराच्या रुंदीचे असतात.
3 – पेन प्रकार बारकोड रीडर
पेन प्रकार हा बारकोड रीडरचा एक साधा प्रकार आहे. यात प्रकाश स्रोत आणि फोटो डायोड असतो. आणि ते पेनसारख्या उपकरणाच्या टोकावर एकमेकांच्या पुढे ठेवलेले असतात. बारकोड वाचण्यासाठी पेनची टीप बारकोडवर एकसमान वेगाने हलवावी लागते.
4 – कॅमेरा आधारित बारकोड रीडर
कॅमेरा आधारित बार कोड रीडर एक 2D प्रतिमा स्कॅनर आहे जो बारकोड स्कॅन करण्यासाठी कॅमेरा आणि प्रतिमा प्रक्रिया तंत्रज्ञान वापरतो. या प्रकारचा बारकोड रीडर QR कोड स्कॅन करण्यासाठी उपयुक्त आहे .
5 – स्लॉट बारकोड रीडर
स्लॉट बारकोड रीडर एक स्थिर बारकोड रीडर आहे. यामध्ये स्कॅन करावयाची वस्तू बारकोड रीडर उपकरणावरील स्लॉटद्वारे हाताने काढली जाते. हे ओळखपत्र आणि स्वाइप केलेल्या कार्डवरील बारकोड स्कॅन करण्यासाठी वापरले जाते.
बारकोड रीडर कसे कार्य करते । Barcode reader work in Marathi
बारकोड रीडरचे कार्य बारकोड स्कॅन करण्यासाठी आणि डिजिटल फॉर्ममध्ये रूपांतरित करण्यासाठी लाइट बीम (प्रकाशाचे किरण) वापरते. ते डेटा डीकोड करते आणि संगणकावर पाठवते.
बारकोड रीडरमध्ये लेन्स, प्रकाश स्रोत आणि प्रकाश सेन्सर असतो जो ऑप्टिकल आवेग इलेक्ट्रॉनिक सिग्नलमध्ये अनुवादित करू शकतो.
बारकोड रीडरमध्ये एक डीकोडर असतो जो सेन्सरद्वारे प्रदान केलेल्या प्रतिमा डेटाचे विश्लेषण करतो आणि संगणकावर माहिती पाठवतो. ज्यातून उत्पादनाची माहिती मिळते.
डीकोडर बारकोडमध्ये लिहिलेली चिन्हे ओळखतो आणि त्याचे भाषांतर करून, डेटा संगणकावर मानव वाचू शकतील अशा स्वरूपात प्रसारित करतो . संगणक बारकोड रीडरने कॅप्चर केलेला डेटा मिलिसेकंदांमध्ये मोजतो.
तर ही बारकोड रीडरची कार्यप्रक्रिया होती. आता बारकोड रीडरचे उपयोग काय आहेत ते जाणून घेऊ .
बारकोड रीडरचा उपयोग । Uses of Barcode Reader in Marathi
आजकाल बारकोड रीडरचा वापर वेगवेगळ्या भागात केला जातो. BCR चे काही प्रमुख उपयोग खालीलप्रमाणे आहेत –
- बँकिंग क्षेत्रात बारकोड रीडरचा वापर खूप चांगला केला जातो. पासबुक, चेकबुक इत्यादी महत्त्वाच्या कागदपत्रांमध्ये लिहिलेला बारकोड वाचण्यासाठी बँकेत बार कोड रीडरचा वापर केला जातो.
- शॉपिंग मॉलमध्ये बारकोड रीडरचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो. कोणत्याही वस्तूवर लिहिलेला बारकोड मॉलमधील बारकोड रीडरने स्कॅन केला जातो. संगणक बारकोड रीडरने कॅप्चर केलेला डेटा मिलि सेकंदांमध्ये मोजतो. त्यामुळे चेकआउट जलद होते.
- लायब्ररी मॅनेजमेंटमध्ये बारकोड रीडरला खूप महत्त्व आहे. या उपकरणामुळे पुस्तकांचे चोरी होण्यापासून संरक्षण होते. सर्व पुस्तकांना बार कोड असतो ज्यामध्ये पुस्तकाची माहिती असते. पुस्तकांच्या प्रती जलद वितरीत करण्यासाठी आणि लायब्ररीमध्ये गहाळ आणि उपलब्ध पुस्तकांची नेमकी संख्या शोधण्यासाठी बार कोड रीडरचा वापर केला जातो.
- बारकोड रीडरचा वापर व्यवसायांमध्ये त्यांच्या मालमत्तेचे चोरीपासून संरक्षण करण्यासाठी केला जातो. सर्वात मौल्यवान वस्तूंमध्ये गुप्त बारकोड असतो.
- मोबाईल कंपनीचे बहुतेक ऍप्लिकेशन बारकोड रीडर वापरतात जे पेमेंट बार कोड वाचण्यासाठी कॅमेराच्या मदतीने काम करतात.
- तिकिट पडताळणीमध्ये बारकोड रीडरचा वापर केला जातो. फसवणूक आणि लांबलचक रांगा कमी करण्यासाठी तिकिटांमध्ये बारकोडचा वापर केला जातो. आणि त्याच्या पडताळणीसाठी बारकोड रीडर वापरला जातो.
मित्रांनो आज काल बारकोड रीडरचा वापर हळूहळू वाढत आहे. या उपकरणाने लोकांना फसवणुकीपासून वाचवण्यात आणि लांबच्या रांगा कमी करण्यात मोलाचे योगदान दिले आहे.
बारकोड रीडरचे फायदे । Advantages Of Barcode Reader in Marathi
बारकोड रीडर सारख्या टूल्सचे बरेच फायदे आहेत, यापैकी काही प्रमुख फायदे तुम्हाला खाली सांगितले आहेत –
- बारकोड रीडरमुळे मॉलमधील कॅशियरचे काम सोपे होते. कारण त्याला कॉम्प्युटरमध्ये काहीही टाईप करावे लागत नाही. BCR सर्व माहिती आपोआप फीड करते. त्यामुळे कॅशियर पटकन बिले काढतात.
- बारकोड रीडर वापरकर्त्याने केलेल्या चुका मोठ्या प्रमाणात कमी करतात. बारकोड रीडरमधील डेटा इनपुट हाताने डेटा इनपुट करण्यापेक्षा अधिक अचूक आहे.
- बारकोड रीडर अधिक अचूकतेसह डेटा जलद ट्रॅक करतात.
- बारकोड रीडर जलद काम करतात ज्यामुळे वेळेची बचत होते.
बारकोड रीडरचा तोटा । Disadvantages Of Barcode Reader in Marathi
बारकोड रीडरचे काही तोटे देखील आहेत परंतु फायद्यांच्या तुलनेत हे तोटे नगण्य आहेत –
- बारकोड रीडरची किंमत महाग आहे.
- बारकोड रीडर त्याच्या लेबलपासून सुमारे 15 फूट अंतरापर्यंत बारकोड स्कॅन करण्यास सक्षम आहे.
- बारकोड रीडरमध्ये नुकसान होण्याचा धोका आहे. ते खूप लवकर खराब होतात.
FAQ
बारकोड रीडर म्हणजे काय?
बारकोड रीडर हे एक इनपुट उपकरण आहे जे आयटमवर बारकोड स्कॅन करून आणि वाचून कार्य करते.
BCR चे पूर्ण रूप काय आहे?
BCR चे पूर्ण रूप म्हणजे Barcode Reader.
संगणकात BCR म्हणजे काय?
बीसीआरचे पूर्ण नाव बारकोड स्कॅनर आहे, ज्याच्या मदतीने कोणत्याही उत्पादनावर लिहिलेला बारकोड स्कॅन केला जातो.
बारकोड कोणते उपकरण आहे?
बारकोड हे संगणकाचे इनपुट उपकरण आहे.
निष्कर्ष । Conclusion
बारकोड रीडरशी संबंधित ही सर्व महत्त्वाची माहिती आहे , जी वाचल्यानंतर तुम्हाला बारकोड रीडर म्हणजे काय हे समजले असेलच . आणि आजच्या काळात ही उपकरणे किती महत्त्वाची आहेत. बारकोड रीडरवर लिहिलेली ही माहिती बारकोड रीडर म्हणजे काय, हे तुम्हाला नक्कीच आवडला असेल अशी आशा आहे. हा लेख तुमच्या मित्रांसह शेअर करायला विसरू नका.
Also Read,
